Henryk Grynberg - prozaik i poeta

To właśnie ten temat – jak pogodzić się z pamięcią masowych mordów współziomków i obojętnością na ich los ze strony tych, którzy przeżyli – dominuje w całej twórczości Grynberga, który w czasie II wojny światowej, jako kilkuletni chłopiec, musiał ukrywać się z matką, aby przeżyć niemiecką okupację. Motyw ten był obecny zarówno w jego prozie, jak i poezji. Podejmując go Grynberg chciał ocalić pamięć po bestialsko zamordowanych. Pisarz dokonywał analizy psychicznych następstw mordów dla tych nielicznych, którzy ocaleli, poszukując jednocześnie tożsamości we współczesnym świecie, pełnym materializmu i moralnego nihilizmu. Książki poświęcone tym problemom twórca oparł na elementach autobiograficznych, a pisał je z niezwykłą oszczędnością słowa i artystycznego wyrazu, z których przenika sarkazm i przejmująca liryka. Każde nowe dzieło to kolejny rejestr losów ludzi, którzy zostali uratowani przez pisarza od zapomnienia w przekonaniu, że to jest właśnie obowiązek literatury, a także, aby utwierdzić siebie i innych w przekonaniu, że nie ma wartości wyższej niż życie ludzkie. Forma utworów jest ascetyczna, styl powściągliwy. Wypełnione są chaotycznymi, urywanymi, jakby dosłownie cytowanymi dialogami.

Henryk Grynberg urodził się w 1936 roku w Warszawie. Pochodzi z rodziny żydowskiej zamieszkałej przed II wojną światową w Radoszynie k. Mińska Mazowieckiego. W czasie okupacji niemieckiej stracił wszystkich bliskich, poza matką, z którą ukrywał się w Warszawie i na Podlasiu. Po wojnie zamieszkał w Łodzi. W latach 1954-1958 studiował na wydziale dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Debiutował w 1959 roku opowiadaniem “Antygona” w tygodniku “Współczesność”. W 1967 roku Grynberg wyjechał na stałe do USA. Początkowo utrzymywał się z pracy fizycznej. W latach 1969-1971 studiował na wydziale języków słowiańskich na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Następnie przeniósł się do Waszyngtonu, gdzie pracował w redakcji miesięcznika “Ameryka” (1971-1973, 1982-1985) oraz w “Głosie Ameryki” (1973-1982 w sekcji polskiej, 1985-1991). Henryk Grynberg jest laureatem wielu nagród literackich, m.in. Fundacji im. Kościelskich (1966), londyńskich “Wiadomości” (1976), Fundacji im. A. Jurzykowskiego (1990). Jest również finalistą najbardziej prestiżowej w Polsce nagrody literackiej Nike za książki “Drohobycz, Drohobycz” (1998) i “Memorbuch” (2001).